De adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) is een varen uit de adelaarsvarenfamilie (Dennstaedtiaceae). Het is een zeer algemene soort met een kosmopolitische verspreiding, die ook in België en Nederland zeer algemeen is.
De soort wordt op vele plaatsen als een lastig onkruid beschouwd.
De adelaarsvaren is een forse plant die zich vooral vermeerdert door middel van een dikke, zwarte en kruipende wortelstok.
Op deze wijze kan de adelaarsvaren op sommige plaatsen soms een moeilijk te bestrijden onkruid zijn.
De bladen van de adelaarsvaren staan alleen en zijn vertakt, dubbelgeveerd, soms zelfs drievoudig geveerd.
Als men de bladsteel aan de voet schuin doorsnijdt, ziet men een figuur dat op twee adelaars lijkt. Hieraan dankt de soort zijn naam. Die figuur ontstaat overigens door de ligging van de vaatbundels.
De bladveren kunnen wel een meter hoog worden. Er zijn zelfs exemplaren bekend met bladveren van 3 m.
De sporenhoopjes (sori) zitten langs de bladrand en zijn door de omgeslagen rand bedekt. De sporen zijn rijp in juli of augustus. Voor meer informatie over de voortplanting, zie het artikel varens.
De bladen van de adelaarsvaren zijn het meest toxische deel van de plant. De toxiciteit berust op verschillende factoren. Zo bevat de plant thiaminase, een enzym, dat vitamine B<sub>1</sub> afbreekt. Het gevolg is een vitamine B<sub>1</sub> deficiëntie. Verder bevat de plant sesquiterpenen die bij het rund en schaap een aplastische anemie kunnen veroorzaken. Bij runderen wordt verder nog een gestoorde bloedstolling vastgesteld. Een verdere factor is een carcinogene factor, die in de urineblaas en het maag-darmkanaal tumoren laat ontstaan.
Desondanks worden speciaal behandelde en ingelegde, jonge spruiten in Korea en Japan als groente bij rijst gegeten.
De adelaarsvaren wordt voornamelijk aangetroffen in bossen op zandgrond, maar de soort groeit ook op open plekken, waaronder in Nederland. De adelaarsvaren houdt niet van heel vochtige grond en kalk. Op onbeschutte plaatsen is er een kans dat de plant schade oploopt als gevolg van kou (bijvoorbeeld een koude wind of nachtvorst).
(tekst: Wikipedia)
