Veenmosorchis (Hammarbya paludosa, synoniem: Malaxis paludosa) is een meerjarige plant, die behoort tot de Orchideeënfamilie en staat op de Rode lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk afgenomen. In Nederland is de plant vanaf 1 januari 2017 niet meer wettelijk beschermd.
De plant wordt 7-30 cm hoog en heeft onderaan de stengel meestal drie bladeren. De plant heeft een stengelknol, waaraan bijna geen wortels zitten, maar slechts wortelharen die met behulp van een wortelschimmel (mycorrhiza) de benodigde nutriënten opneemt. Uit de stengelknol wordt een rechtopgaande wortelstok gevormd, die weer een nieuwe plant vormt. Oudere planten hebben meestal twee of drie stengelknollen. De stompe bladeren zijn eirond tot langwerpig. Aan de top van de bladeren zitten broedknopjes (knopachtige structuren), die op een gegeven moment van het blad afvallen en zo voor vegetatieve vermeerdering zorgen.
De bloeiwijze is een veelbloemige tros waaraan tot 35 bloemen kunnen zitten. De plant bloeit in juli en augustus met geelachtig groene bloemen, die niet-geresupineerd zijn en dus schijnbaar op hun kop aan de stengel zitten, met de lip naar boven gericht. De langwerpige lip is 2-2,5 mm lang.
De vrucht is een met overlangse spleten openspringende (dehiscente) doosvrucht en bevat veel stoffijn zaad. Het kiempje is omsloten door een los fijnmazig netzakje. Het fijne bevat geen reservevoedsel en kiemt alleen als een wortelschimmel (mycorrhiza) het zaad binnen dringt.
(tekst: Wikipedia, foto: Orchi, Wikimedia Commons)